Je slaapt niet de hele nacht op dezelfde wijze. Het moment dat je gaat slapen bepaalt voor een deel jouw nachtrust. Er is een sluimerfase die in segmenten van steeds negentig minuten verloopt. Dit zijn de fasen waarin de hersenen van diepe slaap naar een meer oppervlakkige slaap gaan, ook wel de REM-fase en niet-REM fase genoemd. Hoe dit werkt, en welke invloed je hier op hebt kun je op deze pagina lezen.
REM en niet-REM
De Rapid Eye Movement (REM) fase is de periode tijdens het slapen dat je droomt. Dit is een oppervlakkige slaap waar je snel uit zult ontwaken. De niet-REM fase duurt langer en geeft je een meer intensieve rust. Beide fasen zijn van belang voor een goede nachtrust.
Op tijd naar bed
Het ritme van REM naar niet-REM en weer terug verloopt volgens een standaard tijdsverloop. Het maakt daarbij niet uit wanneer je naar bed gaat. Als je laat naar bed gaat, ligt er een nadruk op de lichte REM slaap, waardoor je te kort in de niet-REM fase zult doorbrengen. Het gevolg is vermoeid ontwaken omdat je niet voldoende rustgevende slaap hebt gehad. Wanneer je in de horeca werkt of in ploegendienst, kan dit grote gevolgen hebben voor de nachtrust en voor jouw hersenen. Uit onderzoek is gebleken dat mensen die niet volgens een optimaal slaapritme kunnen slapen, er een vermindering in de hersenactiviteit plaatsvindt. Je kunt minder snel denken, met minder focus en bent nooit helemaal ‘scherp’.
Nachtrust en jouw gezondheid
Naast jezelf moe voelen, heeft een slechte nachtrust ook gevolgen voor de gezondheid. Mensen met een onregelmatig slaappatroon, bijvoorbeeld door hun werk, hebben meer last van hartklachten, overgewicht en een (permanente) verminderde hersenactiviteit. Mensen die lange tijd op onvoordelige uren werken dalen sneller in cognitieve vermogens dan mensen die wel kunnen genieten van een goede nachtrust met een optimaal slaapritme.
Wanneer moet je gaan slapen
De biologische klok is lastig om te verzetten, we noemen deze ingebouwde timer het ‘circadiane ritme’. Dit is een gevolg van honderdduizenden jaren evolutie, en is gebaseerd op de draaiing van de aarde, de zon en maan. De meest optimale tijd om naar bed te gaan ligt tussen acht en twaalf uur. Dat is het tijdvak waarbij je gedurende de nacht alle REM en niet-REM fasen kunt doorlopen waar jouw lichaam en brein behoefte aan heeft. Per persoon zal de precieze tijd om naar bed te gaan afwijken, maar het ligt altijd tussen acht en twaalf uur.
Niet iedereen kan op dezelfde tijd naar bed gaan
Je kunt nog zo vaak horen dat je om tien uur in avond naar bed moet gaan, toch is dat niet voor iedereen haalbaar. Wanneer je in de avond werkt, tot in de kleine uurtjes moet studeren of in ploegendienst werkt, kun je niet zomaar tussen acht en twaalf in bed duiken. Daarnaast zijn er ook mensen die gewoon niet de slaap kunnen vatten voor middernacht. Dit is voor een deel te beïnvloeden, maar niet volledig. Er zijn diverse interne en externe factoren die hierbij een rol spelen.
Verleg je ritme met verduisterende rolgordijnen
Het is niet mogelijk om de draaiing van de aarde per persoon op een andere manier in te stellen. Ook op de positie van de zon en aarde hebben we geen invloed. We kunnen wel de omstandigheden in huis optimaliseren voor een goede nachtrust. En in sommige gevallen dagrust. Met verduisterende rolgordijnen kun je de dag in nacht veranderen. Naast het materiaal voor deze gordijnen, moeten ze ook perfect aansluiten op het raamkozijn. Wanneer je moeite hebt met ontwaken, kun je een wake-up light op het nachtkastje plaatsen. Die gaat zachtjes gloeien om je uit de slaap te halen, merken als Philips en Grundig maken dit soort lampen. Je kunt ook gebruik maken van een elektrische gordijnrails zoals de fluisterstille gordijn motor van Somfy. Die stel je in op het gewenste tijdstip, en laat je vervolgens automatisch openen. Net zoals jouw moeder dat vroeger deed als ze niet op wilde staan.
Mensen zijn geen machines
Hoewel het circadiane ritme en de REM fasen ingebakken zijn, zal het optimale slaappatroon per persoon verschillen. Ook gedurende het leven zal de ideale tijd om te slapen verschuiven. Vroeger als kind, later als jong volwassene, naar weer vroeger als we ouder worden. Maar de ‘sweet spot’ ligt toch meestal tussen acht en twaalf uur. Je kunt de buitenwereld niet naar je hand zetten, maar met akoestische isolatie en verduisterende rolgordijnen kun je wel de optimale omstandigheden creëren voor een optimale én gezonde nachtrust.
Een goede nachtrust voelt niet alleen beter, je zult er ook gezonder mee leven.
